Επειδή μας ρωτάτε.

Τα ασφαλιστικά μέτρα είναι αποφάσεις που έχουν περιορισμένη χρονική ισχύ 695 ΚΠολΔ.

Τα ασφαλιστικά μέτρα διατάζονται, μεταρρυθμίζονται και ανακαλούνται, σε επείγουσες περιπτώσεις ή για να αποτραπεί επικείμενος κίνδυνος 682 παρ.1 εδ.1 ΚΠολΔ.

Ο σκοπός του ασφαλιστικού μετρου είναι : να εξασφαλιστεί ή να διατηρηθεί ένα δικαίωμα (ακόμα και υπό αίρεση ή προθεσμία 682 παρ.1 εδ.2 ΚΠολΔ) ή να ρυθμιστεί μια κατάσταση 682 παρ.1 εδ.1 ΚΠολΔ.

Για αιτήσεις ασφαλιστικών μέτρων που κατατίθενται από 01-01-2016, το δικαίωμα μπορεί να αφορά και μέλλουσα απαίτηση 682 παρ.1 εδ.2 ΚΠολΔ αρ.1 αρ.5ο παρ.2 ν.4335/2015 αρ.1 αρ.9ο παρ.1.

Παράσταση με δικηγόρο.

Από 01-01-2016, η παράσταση ενώπιον δικαστηρίου ακόμη και επί ασφαλιστικών μέτρων γίνεται υποχρεωτικά με δικηγόρο αρ.94 παρ.1,παρ.2 ΚΠολΔ αρ.1 αρ.1^ο ν.4335/2015 αρ.1 αρ.9ο παρ.4.

Μέχρι και 31-12-2015, η παράσταση ενώπιον δικαστηρίου επί ασφαλιστικών μέτρων γινόταν προαιρετικά με δικηγόρο αρ.94 παρ.1, παρ.2 ΚΠολΔ.

Καθ’ ύλην αρμοδιότητα

Αν η κύρια αγωγή ανήκει στην καθ’ ύλην αρμοδιότητα του Ειρηνοδικείου, αρμόδιο να διατάξει ασφαλιστικά μέτρα είναι το Ειρηνοδικείο 683 παρ.2 ΚΠολΔ.

Αν η αίτηση ασφαλιστικών μέτρων αφορά σε συναινετική εγγραφή ή άρση προσημείωσης υποθήκης, αρμόδιο να διατάξει ασφαλιστικά μέτρα είναι το Ειρηνοδικείο 683 παρ.3 ΚΠολΔ.

Αν η υπόθεση αφορά σε νομή ή κατοχή, αρμόδιο να διατάξει ασφαλιστικά μέτρα είναι το Ειρηνοδικείο 733 ΚΠολΔ.

Αν η κύρια αγωγή δεν ανήκει στην καθ’ ύλην αρμοδιότητα του Ειρηνοδικείου, και αν η αίτηση ασφαλιστικών μέτρων δεν αφορά σε συναινετική εγγραφή ή άρση προσημείωσης υποθήκης, και αν η υπόθεση δεν αφορά σε νομή ή κατοχή, αρμόδιο να διατάξει ασφαλιστικά μέτρα είναι το Μονομελές Πρωτοδικείο 683 παρ.1, 683 παρ.2,παρ.3, 733 ΚΠολΔ.

Αν έχει ήδη ασκηθεί η κύρια αγωγή στο Πολυμελές Πρωτοδικείο, και η υπόθεση δεν αφορά σε νομή ή κατοχή, αρμόδιο να διατάξει ασφαλιστικά μέτρα είναι και το Πολυμελές Πρωτοδικείο 684, 733 ΚΠολΔ. Το Πολυμελές Πρωτοδικείο δικάζει αίτηση ασφαλιστικών μέτρων μόνο κατά τη συζήτηση της κύριας υπόθεσης 686 παρ.5 εδ.2 ΚΠολΔ.

Τα ασφαλιστικά μέτρα μπορούν να διαταχθούν και κατά τη διάρκεια της δίκης που αφορά την κύρια υπόθεσηαρ.682 παρ.2 ΚΠολΔ.

Αν έχει ασκηθεί αγωγή για την κύρια υπόθεση, και η κύρια υπόθεση συζητείται, η αίτηση μπορεί να υποβληθεί και με τις προτάσεις κατά τη συζήτηση της κύριας υπόθεσης 686 παρ.5 εδ.1 ΚΠολΔ.

Αν έχει ασκηθεί αγωγή για την κύρια υπόθεση, και η αγωγή κατατέθηκε μέχρι την 31-12-2015, και η κύρια υπόθεση συζητείται ενώπιον του Ειρηνοδικείου, η αίτηση ασφαλιστικών μέτρων μπορεί να υποβληθεί και προφορικά 686 παρ.5 εδ.1 ΚΠολΔ αρ.1 αρ.5ο παρ.2 ν.4335/2015 αρ.1 αρ.9ο παρ.1 ν.4335/2015.

Κατά τόπον αρμοδιότητα

Κατά τόπον αρμόδιο είναι και το δικαστήριο που βρίσκεται πλησιέστερα στον τόπο όπου πρόκειται να εκτελεστούν τα ασφαλιστικά μέτρα 683 παρ.4, 733 ΚΠολΔ.

Κατάθεση αίτησης και συζήτηση.

Τα ασφαλιστικά μέτρα διατάσσονται ύστερα από κατάθεση αίτησης στη γραμματεία του δικαστηρίου 686 παρ.1 εδ.1 ΚΠολΔ. Μέχρι 31-12-2015, επιτρεπόταν η υποβολή προφορικής αίτησης στο Ειρηνοδικείο, οπότε συντάσσονταν έκθεση.

Η γραμματεία του δικαστηρίου υποβάλλει αμέσως την αίτηση στον Ειρηνοδίκη ή τον δικαστή του Μονομελούς Πρωτοδικείου 686 παρ.2 ΚΠολΔ.

 Ο δικαστής ορίζει τόπο για τη συζήτηση της αίτησης (κατάλληλο για την ταχύτερη εκδίκαση της υπόθεσης, ακόμη και την κατοικία του δικαστή 686 παρ.3 ΚΠολΔ εδ.1) 686 παρ.2 ΚΠολΔ.

Ορίζει ημέρα και ώρα για τη συζήτηση της αίτησης (μπορεί να είναι και Κυριακή ή εορτή ) διατάζει την κλήση εκείνων κατά των οποίων απευθύνεται η αίτηση 686 παρ.2 ΚΠολΔ ορίζει, κατά την κρίση του, το χρονικό διάστημα που πρέπει να μεσολαβήσει μεταξύ της επίδοσης της κλήσης και της συζήτησης και ορίζει τον τρόπο με τον οποίο θα γνωστοποιηθεί η κλήση στους καθ’ ων τα ασφαλιστικά μέτρα 686 παρ.2 ΚΠολΔ.

Συντηρητική κατάσχεση μπορεί να επιβληθεί και σε σήμα εταιρείας, αρκεί αυτό να μην περιλαμβάνει την ονομασία φυσικού προσώπου.

Στη δίκη ασφαλιστικών μέτρων είναι απαράδεκτη η προβολή ισχυρισμού περί καταχρηστικής άσκησης του ασφαλιστικού μέτρου και η προβολή δικαιώματος επίσχεσης.

Παρέμβαση

Από 01-01-2016, στη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων, η κύρια παρέμβαση δεν μπορεί να ασκηθεί προφορικά στο μονομελές πρωτοδικείο ή το ειρηνοδικείο 686 παρ.6 ΚΠολΔ. Μέχρι και 31-12-2015, στη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων, η κύρια παρέμβαση μπορούσε να ασκηθεί και προφορικά στο μονομελές πρωτοδικείο ή το ειρηνοδικείο. Στη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων, η πρόσθετη παρέμβαση μπορεί να ασκηθεί και προφορικά στο μονομελές πρωτοδικείο ή το ειρηνοδικείο.

Προθεσμία άσκησης αγωγής

Από 01-01-2016, αν το ασφαλιστικό μέτρο έχει διαταχθεί πριν την άσκηση της αγωγής για την κύρια υπόθεση, και αν ο δικαστής ορίσει προθεσμία για την άσκηση αγωγής για την κύρια υπόθεση, και αν ο αιτών δεν επιδώσει εντός της προθεσμίας διαταγή πληρωμής, τότε το ασφαλιστικό μέτρο αίρεται αυτοδικαίως 693 παρ.1, παρ.2 ΚΠολΔ.

 Η προθεσμία που θα ορίσει ο δικαστής δεν μπορεί να είναι μικρότερη από 30 ημέρες 693 παρ.1 ΚΠολΔ.

 Μέχρι 31-12-2015, αν το ασφαλιστικό μέτρο είχε διαταχθεί πριν την άσκηση της αγωγής για την κύρια υπόθεση, και αν ο αιτών δεν ασκήσει την αγωγή μέσα σε 30 ημέρες από τη δημοσίευση της απόφασης (με δυνατότητα κατά την κρίση του δικαστή παρέκτασης της προθεσμίας μέχρι 20 ημέρες), και αν ο αιτών δεν πέτυχε την έκδοση διαταγής πληρωμής, το ασφαλιστικό μέτρο αίρεται αυτοδικαίως 693 παρ.1 εδ.1 παρ.2 ΚΠολΔ.

 Μέχρι 31-12-2015, η υποχρέωση αυτή δεν υπάρχει αν ως ασφαλιστικό μέτρο διατάχθηκε προσημείωση υποθήκης, μετά από ομολογία ή αποδοχή της αίτησης από τον καθ’ ου η αίτηση 693 παρ.1 εδ.2 ΚΠολΔ.

Μέχρι 31-12-2015, η υποχρεώση αυτή δεν υπάρχει και στα ασφαλιστικά μέτρα νομής και κατοχής 693 παρ.1 εδ.2, παρ.2 ΚΠολΔ.

Μέχρι 31-12-2015, αν η διαφορά αφορά σε άκυρη απόλυση εργαζομένου με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας, και αν η αγωγή για την κύρια υπόθεση δεν ασκηθεί μέχρι τη συζήτηση της αίτησης λήψης ασφαλιστικών μέτρων, η αίτηση ασφαλιστικών μέτρων απορρίπτεται ως απαράδεκτη 693 παρ.1 εδ.3 ΚΠολΔ.

Ασφαλιστικά μέτρα νομής

Περιεχόμενο αίτησης ασφαλιστικών μέτρων νομής

Για να είναι ορισμένη, στην αίτηση ασφαλιστικών μέτρων νομής πρέπει να περιλαμβάνονται:

Ακριβής περιγραφή του επίδικου, κινητού ή ακινήτου. Δηλαδή, πρέπει να προσδιορίζεται με σαφήνεια ποιό είναι το αντικείμενο της νομής, ώστε να μην προκύπτει αμφιβολία για την ταυτότητα του επίδικου.

 Η ταυτοποίηση του επίδικου, αν αφορά ακίνητο, μπορεί να γίνει και με την αποτύπωσή του σε τοπογραφικό διάγραμμα υπό κλίμακα, από το οποίο να προκύπτει, εκτός από το σχήμα των πλευρών του, η θέση του, ο προσανατολισμός του και το εμβαδόν του, εφόσον το σχεδιάγραμμα αυτό ενσωματώνεται στο δικόγραφο της αγωγής ή της αίτησης.

Αν το επίδικο αποτελεί μονάδα από σύνολο όμοιων αντικειμένων, πρέπει να ταυτοποιείται ποιό ακριβώς αντικείμενο είναι το αντικείμενο της νομής

 Οι μερικότερες διακατοχικές πράξεις του αιτούντα τη νομή, από τις οποίες προκύπτει η άσκηση φυσικής εξουσίασης πάνω στο πράγμα, και η πραγμάτωση της θέλησής του αιτούντα να εξουσιάζει το πράγμα με διάνοια κυρίου.

Αν οι πράξεις αυτές αμφισβητούνται, πρέπει να αποδεικνύονται

 Το αν ο καθ’ου η αίτηση ενήργησε, σε ορισμένο χρόνο, πράξεις διατάραξεις της νομής και ποιές συγκεκριμένα ήταν αυτές.

Τα ίδια στοιχεία πρέπει να περιλαμβάνονται και στην ανταίτηση ασφαλιστικών μέτρων νομής, ακόμη και αν αυτή υποβάλλεται προφορικά.

Η αοριστία της αίτησης, ή της ανταίτησης, δεν μπορεί να συμπληρωθεί με τις προτάσεις, ούτε με παραπομπή σε άλλα έγγραφα της δίκης, ούτε από την εκτίμηση των αποδείξεων.

Μέχρι 31-12-2015, η ανταίτηση μπορούσε να κατατεθεί προφορικά, με προφορική δήλωση που καταχωρείται στα πρακτικά. Αν δεν τηρούνται πρακτικά, η δήλωση καταχωρείται με σημείωση του δικαστή στην αίτηση ή στα πρόχειρα τηρούμενα από τον δικαστή πρακτικά.

Η ανταίτηση μπορεί να κατατεθεί και δια των προτάσεων, εφόσον οι προτάσεις κατατέθηκαν πριν την έναρξη της συζήτησης. Αν οι προτάσεις κατατεθούν αργότερα, η ανταίτηση δια των προτάσεων μπορεί να γίνει μόνο αν ο ισχυρισμός στον οποίο θεμελιώθηκε η ανταίτηση προτάθηκε κατά την προφορική συζήτηση. Φυσική εξουσίαση σε πράγμα υπάρχει όταν ασκούνται πάνω στο πράγμα πράξεις που προσιδιάζουν στη φύση και στον προορισμό του, έτσι ώστε το πράγμα, κατά την αντίληψη των συναλλαγών, να θεωρείται ότι βρίσκεται κατά τρόπο σταθερό στη διάθεση του νομέα. Αν κάποιος απέκτησε τη φυσική εξουσία πάνω στο πράγμα (κατοχή), και αν ασκεί την εξουσία αυτή με διάνοια κυρίου, είναι νομέας του πράγματος.

 Η νομή, αφού αποκτηθεί, διατηρείται χωρίς να είναι ανάγκη να διατελεί ο νομέας συνεχώς σε σωματική επαφή με το πράγμα, ή να είναι σε συνεχή εγρήγορση και να έχει διαρκώς στραμμένη τη διάνοια κυρίου προς το πράγμα του, αλλά αρκεί να έχει την εποπτεία του πράγματος και τη δυνατότητα άσκησης της φυσικής εξουσίας πάνω σ’ αυτό κάθε στιγμή. Αν το πράγμα βρίσκεται στη νομή κάποιου, και αν αυτός παραδώσει τη νομή με τη βούλησή του σε άλλον, ο άλλος γίνεται νέος νομέας του πράγματος.

Έφεση επί ασφαλιστικών μέτρων νομής

Στις αποφάσεις για ασφαλιστικά μέτρα νομής επιτρέπεται έφεση, εντός προθεσμίας 10 ημερών από την επίδοση της απόφασης 734 παρ.3 ΚΠολΔ. Στα ασφαλιστικά μέτρα νομής, η προθεσμία έφεσης και η κατάθεση έφεσης δεν έχουν αυτοδίκαια ανασταλτικό αποτέλεσμα για την εκτελεστότητα της απόφασης 734 παρ.4 ΚΠολΔ. Ο διάδικος που ηττήθηκε μπορεί να αιτηθεί την αναστολή της εκτελεστότητας 734 παρ.4, 912 ΚΠολΔ. Αν ο εκκαλών ερημοδικήσει στην κατ’ έφεση δίκη επί ασφαλιστικών μέτρων, η έφεσή του απορρίπτεται ως ανυποστήρικτη.

Παραγραφή απαίτησης ασφαλιστικών μέτρων νομής

Οι απαιτήσεις από την αποβολή ή διατάραξη της νομής παραγράφονται ένα έτος μετά την αποβολή ή την διατάραξη.

Η παραγραφή διακόπτεται από τις αιτίες που αναφέρονται στα άρθρα 255 έως 270 ΑΚ. Η παραγραφή δεν διακόπτεται από την άσκηση ασφαλιστικών μέτρων, ούτε από την εκδίκασή τους σε πρώτο και σε δεύτερο βαθμό.

Κύρια αγωγή

Κύρια αγωγή όσον αφορά τα ασφαλιστικά μέτρα νομής αποτελεί η αγωγή με αντικείμενο τη δεσμευτική διάγνωση της αξιούμενης νομής, και όχι της κυριότητας.

 H αγωγή νομής και η διεκδικητική έχουν διαφορετικό αντικείμενο.

Επικείμενος κίνδυνος και επείγουσα περίπτωση

Επικείμενος κίνδυνος είναι αυτός που αν δεν αποτραπεί θα καταστεί ανέφικτη η πραγμάτωση της αναγκαστικής εκτέλεσης κατά του καθ’ ου – οφειλέτη. Από μόνη της η αφερεγγυότητα του οφειλέτη δεν αποτελεί επικείμενο κίνδυνο ικανό για την λήψη ασφαλιστικών μέτρων.

Επείγουσα περίπτωση υπάρχει όταν υπάρχει ανάγκη προσωρινής απόλαυσης του δικαιώματος.

Επείγουσα περίπτωση είναι η ύπαρξη επείγουσας ανάγκης να ενεργοποιηθεί προσωρινά η έννομη σχέση, που αποτελεί την κύρια διαφορά

Επείγουσα περίπτωση δεν αποτελεί, ο κίνδυνος “διαπληκτισμών και έριδων”, όπως αναφέρεται συχνά σε αιτήσεις ασφαλιστικών μέτρων, η αποτροπή κινδύνου στο απώτερο μέλλον ή γενικώς η ρύθμιση κατάστασης στο απώτερο μέλλον. Τέτοιον κίνδυνο στο απώτερο μέλλον προβάλλει η αιτηση ασφαλιστικών μέτρων αν βασίζεται πχ σε πιθανολόγηση ότι θα γίνει δεκτή ήδη ασκηθείσα αγωγή του αιτούντος κατά του καθ’ ου.

Ανάγκη να ρυθμιστεί προσωρινά η κατάσταση, επί ασφαλιστικών νομής, υπάρχει όταν οποιαδήποτε καθυστέρηση θα επιφέρει ουσιώδη βλάβη στο αντικείμενο της νομής, ή έστω υπάρχει επείγουσα ανάγκη χρήσης του.

Διατακτικό απόφασης ασφαλιστικών μέτρων

Το δικαστήριο διατάσσει ό,τι κρίνει αναγκαίο στη συγκεκριμένη περίπτωση. (πχ παράλειψη ενέργειας των καθ’ ων & συντηρητική κατάσχεση & δημοσίευση απόφασης εκ μέρους των καθ’ων ή επί παράλειψη των καθ’ων δημοσίευση με έξοδα αιτούντος.

 Η επίδειξη, από τη ΔΟΥ, εγγράφου φορολογικής φύσης τρίτου, πέραν του αιτούντος, (φορολογικής δήλωσης, φορολογικών στοιχείων, εκθέσεων, πράξεων προσδιορισμού αποτελεσμάτων, φύλλων ελέγχου) προσκρούει στο φορολογικό απόρρητο του τρίτου, και η σχετική αίτηση είναι νόμω αβάσιμη και απορριπτέα.

Κατάλυση απόφασης ασφαλιστικών μέτρων

Κατάλυση της απόφασης ασφαλιστικών μέτρων υπάρχει, όταν η απόφαση ασφαλιστικών μέτρων αποδυναμώνεται αυτοδίκαια 693 παρ.2, 694 παρ.2, 715 παρ.5, 727, 729 παρ.5, 730 παρ.1 ΚΠολΔ, όταν η απόφαση ασφαλιστικών μέτρων ανακαλείται ή μεταρρυθμίζεται με δικαστική απόφαση 696, 697, 698 παρ.2, 702 παρ.2 εδ.2 ΚΠολΔ, όταν η απόφαση ασφαλιστικών μέτρων προσωρινής ρύθμισης της νομής ή κατοχής εξαφανίζεται ύστερα από έφεση 734 παρ.3 ΚΠολΔ, όταν ο καθ’ ου τα ασφαλιστικά μετρα συμμορφώνεται εκούσια με το περιεχόμενο της απόφασης, οπότε αναλώνεται το περιεχόμενο της απόφασης 

όταν ο καθ’ ου τα ασφαλιστικά μέτρα συμμορφώνεται μετά από αναγκαστική εκτέλεση με το περιεχόμενο της απόφασης, οπότε αναλώνεται το περιεχόμενο της απόφασης

όταν το περιεχόμενο της απόφασης αναλώνεται εκ των πραγμάτων 

Αν η απόφαση ασφαλιστικών μέτρων αποδυναμωθεί, δεν υπάρχει έννομο συμφέρον για την ανάκληση ή μεταρρύθμισή της.       Η αυτοδίκαιη άρση του ασφαλιστικού μέτρου συνεπάγεται την παύση της ισχύς της απόφασης, είτε έχει εκτελεστεί είτε όχι.        Η αυτοδίκαιη άρση του ασφαλιστικού μέτρου συνεπάγεται την αποδυνάμωση ως εκτελεστού τίτλου της απόφασης που το διέταξε, εκτός από τη διάταξη περί δικαστικής δαπάνης. Η αποδυνάμωση της απόφασης επέρχεται αυτοδίκαια και δεν απαιτείται δικαστική βεβαίωση της αποδυνάμωσης. Η τελεσίδικη επιδίκαση ή αποδίκαση του ουσιαστικού δικαιώματος αποτελεί λόγο ανάκλησης μόνο, και όχι αυτοδίκαιης αποδυνάμωσης, της απόφασης ασφαλιστικών μέτρων. Αν μετά την τελεσίδικη αποδίκαση του ουσιαστικού δικαιώματος και πριν να ανακληθεί η απόφαση ασφαλιστικών μέτρων επιχειρηθεί η εκτέλεση της απόφασης ασφαλιστικών μέτρων, η εκτέλεση αποκρούεται ως καταχρηστική. Η εκτέλεση της απόφασης για την κύρια υπόθεση δεν εμποδίζεται από την ύπαρξη απόφασης ασφαλιστικών μέτρων για την κύρια υπόθεση. Η απόφαση ασφαλιστικών μέτρων που οδηγεί σε πλήρη ικανοποίηση του ασφαλιστέου δικαιώματος 692 παρ.4 ΚΠολΔ, ή προσβάλλει δικαιώματα τρίτων 692 παρ.5 ΚΠολΔ, εξακολουθεί να έχει ισχύ μέχρι την ανάκλησή της. Η κατάλυση της απόφασης των ασφαλιστικών μέτρων μόνο κατ’ εξαίρεση έχει αναδρομικά αποτελέσματα, δηλαδή αν η απόφαση αφορά προσημείωση υποθήκης, ή αν η απόφαση αφορά ασφαλιστικά μέτρα νομής ή κατοχής και εξαφανίστηκε μετά από έφεση. Η κατάλυση της απόφασης ασφαλιστικών μέτρων δεν θίγει την αρχική νομιμότητα των ασφαλιστικών μέτρων, αλλά τη νομιμότητα της διατήρησής τους. Η κατάλυση της απόφασης των ασγαλιστικών μέτρων καταλύει και το δεδικασμένο της απόφασης ασφαλιστικών μέτρων, αλλά μόνο για το μέλλον, όχι αναδρομικά. Αν η υπερημερία σχετικά με απαίτηση είχε αποτραπεί βάσει απόφασης ασφαλιστικών μέτρων η οποία απαγόρευε την εκπλήρωση της ληξιπρόθεσμης παροχής, η υπερημερία επανέρχεται από την τελεσίδικη αποδίκαση του ουσιαστικού δικαιώματος, ακόμη και αν δεν ανακληθεί η απόφαση ασφαλιστικών μέτρων 75/2014 ΑΠ.

Μιχάλης Κανέλλος